درباره ی روسیه

فدراسیون روسیه در شمال آسیا و اروپا گسترده شده است و وسیع ترین کشور جهان است و تقریباً دو برابر کانادا، دومین کشور وسیع دنیا، مساحت دارد.

روسیه با کشورهای نروژ، فنلاند، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان، بلاروس، اوکراین، گرجستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، چین، مغولستان و کره شمالی همسایه است. این کشور همچنین با کشورهای آمریکا از طریق ایالت آلاسکا، سوئد و ژاپن از طریق آب همسایه است.

روسیه عضو ثابت شورای امنیت سازمان ملل متحد، ۱+۵، اتحادیه اروپا، اپک و گروه هشت است. این کشور بخش زیادی از قدرتش در صحنه‌های جهانی را مدیون منابع انرژی خود است. روسیه بزرگترین تولید کننده گاز در جهان است و نیمی از گاز مصرفی قاره اروپا را تامین می‌کند. این کشور همچنین یکی از مهمترین تولیدکنندگان نفت جهان است.

روسیه در ورزش، تسلیحات و تکنولوژی پیشرفته است و سالیان درازی است که رقابتی دو طرفه و پایاپای را با آمریکا در زمینه علوم هوا فضا به رخ جهانیان می‌کشد. نخستین انسانی که به فضا رفت، یوری گاگارین روسی است.

روسیه در قرن دوازدهم میلادی بنیان نهاده شد. پس از آنکه شاهزاده نشین مسکوئی توانست به دوران تسلط 200 ساله مغولها از قرن سیزدهم تا پانزدهم پایان دهد، شاهزاده نشین های اطراف را نیز تسخیر و به قلمرو خود ملحق نمود. در اوایل قرن 17 سلسله جدید رومانف ها سیاست کشورگشایی و تمرکزگرایی خود را ادامه داد و توانست مرزهای روسیه را از سیبری تا بالتیک بگستراند. با حکومت پیتر اول (1682 تا 1725) این سلطه به دریای بالتیک رسید و این کشور دوباره به امپراتوری روسیه تغییر نام پیدا نمود.

در طول قرن نوزدهم سرزمین های بیشتری در اروپا و آسیا به این امپراتوری اضافه شد. اما در اوایل قرن بیستم، شکست این کشور در جنگ با ژاپن (1904 - 1905) به انقلاب سال 1905 انجامید که نتیجه آن تغییر پارلمان و برخی اصلاحات دیگر بود. همچنین ورود روسیه به جنگ جهانی اول و شکست آن در این جنگ به شورش های زیادی در شهرهای بزرگ منجر گردید که در نهایت به سرنگونی خاندان سلطنتی در سال 1917 منتهی شد. در این میان کمونیست ها به رهبری ولادیمیر لنین به سرعت قدرت را در دست گرفته و اتحاد جماهیر شوروی را تشکیل دادند. سیاست بی رحمانه و سرکوب ژوزف استالین (1928 تا 1953) به قدرتمند شدن کمونیست ها و سلطه روس ها در شوروی انجامید که این امر به قیمت نابودی زندگی ده ها میلیون نفر تمام شد.

در این سال ها اقتصاد و جامعه شوروی شاهد رکود زیادی بود و این روند تا زمان روی کار آمدن میخائیل گورباچف (1985 تا 1991) که سیاست گشایش (گلاسنوست) و بازسازی را برای مدرنیزه کردن کمونیسم بکار گرفت ادامه داشت. ولی اجرای این سیاست عملا نه به بازسازی داخلی بلکه به فروپاشی کشور و تبدیل آن به روسیه و چهارده جمهوری مستقل در سال 1991 انجامید.

روسیه با ۱۷۰۷۵۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت به تنهایی بیش از ۷۶ درصد خاک اتحاد شوروی سابق را تشکیل می‌داد و در حال حاضر هم با اشغال حدود ۵/۱۱ درصد خشکی‌های کره زمین بزرگترین کشور جهان محسوب می‌شود. اگرچه ۶۵ درصد خاک این کشور در بخش آسیایی قرار دارد، تنها ۲۸ درصد مردم روسیه در این نواحی زندگی می‌کنند. این سرزمین بیش از ۱۶۰ درجه طول جغرافیای و ۱۰ منطقه زمانی را در برگرفته و اختلاف ساعت در منطقه مسکو با شرقی‌ترین نقطه روسیه در شبه‌جزیره چوکچی و شبه‌جزیره ساخالین ۹ ساعت است.

سرزمین پهناور روسیه را دریاهای متعددی در برگرفته که عمده‌ترین آنها عبارتند از: دریای بالتیک و خلیج فنلاند در غرب، دریای سفید، خلیج پچورا، دریای کارا، دریای بارنتس، دریای لاپتف، دریای سیبری شرقی، دریای چوکچی و اقیانوس منجمد شمالی در شمال، دریای برینگ، دریای اخُتسک، دریای ژاپن و اقیانوس آرام در شرق، دریای سیاه و دریای خزر در جنوب. با وجود آنکه طول سواحل این کشور به 37653 کیلومتر می‌رسد، اما به لحاظ اینکه بیشتر سواحل آن در منطقه منجمد شمالی واقع است و یا دریاهای مرتبط با آن از طریق تنگه‌های تحت کنترل کشورهای دیگر به آبراه‌های مهم متصل است، روسیه از وضعیت مطلوبی در برقراری ارتباط دریایی آزادانه با سایر کشورهای جهان برخوردار نیست. مرزهای این کشور بالغ بر 20139 کیلومتر است.

بخش اروپایی روسیه عمدتاً جلگه‌ای و هموار است. بلندترین نقطه روسیه، قله البروس با 5642 متر ارتفاع در شمال قفقاز در جمهوری آستیای شمالی و نزدیکی مرز گرجستان است که در عین حال بلندترین نقطه اروپا نیز محسوب می‌شود. کوه‌های اورال که در امتداد شمالی جنوبی واقع شده است حد میان اروپا و آسیا را تعیین می‌کند و بلندترین نقطه آن قله نارودا تنها 1885 متر ارتفاع دارد. تمامی قسمت آسیایی روسیه را سرزمین پهناور سیبری در برگرفته است.

شبکه گسترده‌ای از رودهای پرآب در روسیه وجود دارد که علاوه بر تأمین آب آشامیدنی، سدهای برق آبی فراوانی بر روی آنها احداث شده است. رودهای عمده بخش اروپایی روسیه عبارتند از: ولگا با 3690 کیلومتر طویل‌ترین رود اروپا که به دریای خزر می‌ریزد، دون که با نام قزاق‌های دون جاودان شده است، دنیپر، نمان، نوا، لینا، پچورا. بلندترین رود روسیه ینی سئی د‌ر بخش آسیایی این کشور جریان دارد. دریای خزر که بزرگترین دریاچه جهان محسوب می‌شود در مرزهای جنوبی این کشور قرار دارد. دریاچه بایکال با 34140 کیلومتر مربع وسعت بزرگترین دریاچه روسیه، عمیق‌ترین دریاچه جهان با ۱۷۴۰ متر عمق و بزرگترین دریاچه آب شیرین آس است و ۲۰ درصد آب شیرین دریاچه‌های جهان در این دریاچه ذخیره شده است.

پوشش گیاهی روسیه را در شمالی‌ترین مناطق توندرا و در جنوب تایگا تشکیل می‌دهد که یک سوم جنگل‌های جهان در این نواحی قرار دارد. آب و هوای روسیه عمدتاً قاره‌ای خشک همراه با زمستان‌های سرد است. میزان درجه حرارت در نواحی شمال شرقی سیبری در زمستانها تا ۷۰ زیر صفر نیز می‌رسد. میانگین دمای تابستان از ۶ درجه تا ۲۰ درجه بالای صفر است. میزان بارندگی از متوسط تا کم در تغییر است و بویژه در نواحی داخلی چندان قابل پیش‌بینی نیست.

آب و هوای روسیه به دلیل نزدیکی به قطب شمال سرد است. اغلب مناطق این کشور تنها دو فصل را تجربه می‌کنند: تابستان و زمستان. سردترین ماه سال در این کشور ژانویه مصادف با دی ماه و بهمن ماه و گرم‌ترین ماه سال جولای مصادف با تیرماه و مردادماه است. سیبری یکی از سردترین مناطق این کشور است که برای سال‌های متمادی به عنوان تبعیدگاه به مورد استفاده قرار می گرفت. در عین حال چندی پیش روسیه با کاشتن پرچم خود در زیر آب‌های قطب ادعای مالکیت این منطقه را نیز دارد.

روسیه دارای ۲۱ جمهوری خودمختار، ۴۹ استان، ۶ خطه، دو شهر خودمختار مسکو و سنت‌پترزبورگ است. در شهر مسکو پارلمان و دومای کشوری و مجلس سنا و شورای فدراسیون عمل می‌کنند. علت اینکه این دو شهر خودمختار هستند این است که از نظر مساحت و جمعیت با سایر مناطق قابل مقایسه هستند؛ از آنجا که این دو شهر در دوران مختلف پایتخت بودند از اهمیت خاصی برخوردار شده اند. در ماه مه سال ۲۰۰۰ ولادیمیر پوتین پیشنهاد کرد روسیه به ۷ منطقه تقسیم شود که روز ۳۱ ماه مه سال ۲۰۰۰ این پیشنهاد از تصویب شور اول دومای کشوری گذشت. این هفت منطقه شامل مناطق ذیل هستند:

• منطقه شمال غربی (مرکز- سنت‌پترزبورگ)

• منطقه مرکزی (مرکز- مسکو)

• منطقه رود ولگا (مرکز- نیژنی‌نوگورود)

• منطقه شمال قفقاز (مرکز- رستوف – دن)

• منطقه خاوردور (مرکز- خاباروفسک)

• منطقه اورال (مرکز- یکاترینبورگ)

• منطقه سیبری (مرکز- نووسیبیرسک)

دو سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۹۹۳ رفراندومی در روسیه برگزار شد و بر اساس آن مردم به تشکیل فدراسیون روسیه که رئیس جمهور در آن رئیس کشور است رای دادند. بر این اساس در روسیه نخست‌وزیر رئیس دولت است. رئیس جمهور با رای مردم برای دوره چهار ساله انتخاب می‌شود و هر شخص تا دو دوره می‌تواند رئیس جمهور باشد. آخرین انتخابات ریاست جمهوری در این کشور در سال ۲۰۰۴ برگزار شد و براساس آن ولادیمیر پوتین برای بار دوم به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. در روسیه دو مجلس وجود دارد، مجلس دوما و شورای فدراتیو روسیه که نمایندگان آن از طریق رای‌گیری انتخاب می‌شوند. افراد بالای ۱۸ سال اجازه دارند در انتخابات این کشور رای دهند.

پس از فروپاشی اتحاد شوروی کشور روسیه به عنوان بزرگترین کشور تشکیل‌دهنده شوروی، در بیشتر موارد حقوقی و سیاسی جایگزین آن گردید. قانون اساسی روسیه در رفراندوم ۱۲ دسامبر سال ۱۹۹۳ با ۵۸ درصد آرا به تأیید عمومی رسیده و طبق آن حکومت این کشور جمهوری فدراتیو می باشد. قوه مقننه یا مجلس فدرال از ترکیب شورای فدراسیون با ۱۷۸ عضو و دومای کشوری با ۴۵۰ عضو تشکیل می‌گردد.

نیمی از اعضای دوما از طریق انتخابات مستقیم در حوزه‌های انتخابی منطقه‌ای به مجلس راه می‌یابند و نیم دیگر بر اساس فهرستهای حزبی برگزیده می‌شوند. فدراسیون روسیه به عنوان یکی از چهار جمهوری اصلی بنیانگذار اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ رأی به انحلال شوروی داد و سپس همراه با روسیه سفید و اوکراین نقش اصلی را در تأسیس اتحادیه جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع به عهده داشت. فرماندهی کل قوا به عهده رئیس‌جمهور است.

روسیه با جمعیت ۱۴۱ میلیون و ۳۷۷ هزار و ۷۵۲ نفری، هشتمین کشور پرجمعیت جهان است. میانگین سنی مردم آن ۲/۳۸ سال است. نرخ رشد جمعیت آن منفی بوده و امید به زندگی در این کشور ۸۷/۶۵ سال است. این کشور بیشترین درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را در میان کشورهای اروپایی دارد.

8/79 درصد از مردم آن روس، ‌۸/۳ درصد تاتار، ۲ درصد اوکراینی، ۲/۱ درصد بشکیر و ۲/۱۳ درصد بقیه اقوام هستند. ۱۵ تا ۲۰ درصد مردم آن ارتودوکس، ۱۰ تا ۱۵ درصد مسلمان هستند. روس‌ها از گروه اسلاوهای شرقی بشمار می‌روند که خود از خانواده‌ هند و اروپایی محسوب می‌شوند. در روسیه بیش از ۱۰۰ ملیت و قوم زندگی می‌کنند. زبان روسی زبان رسمی است و به خط سیریلیک نوشته می‌شود. اکثریت مردم روسیه تابع کلیسای ارتدکس روسیه می‌باشند. دین مسیح و به تبع آن کلیسای ارتدکس از اوایل قرن دهم در روسیه گسترش یافت. بعلاوه پیروان مذاهب کاتولیک و پروتستان در شمار محدودی در این کشور حضور داد و در نواحی شمال قفقاز و شمال دریای خزر مسلمانان از اکثریت برخوردارند.

اقتصاد روسیه و به ویژه در بخش اروپایی آن تا اواخر قرن نوزدهم یعنی هنگامی که انقلاب صنعتی در اروپا آغاز گشت بر پایه کشاورزی قرار داشت. سپس روند تکاملی اقتصاد این کشور به واسطه جنگ جهانی اول و جنگ‌های داخلی متعاقب آن دچار وقفه گردید. استالین پایه‌های پیشرفت صنعتی مدرن را بنیان نهاد. با اجرای بازار آزاد، اقتصاد روسیه با وضعیت بغرنجی روبرو گردید. از طرفی نهادها و روابط اقتصادی سابق از میان رفت و از طرف دیگر سیستم جدید نیز هنوز استقرار نیافته بود و در نتیجه افت تولید در بیشتر بخش‌های اقتصاد حاکم گردید.

بیشترین صادرات روسیه را نفت و محصولات آن، گاز، چوب، مواد شیمیایی و تسلیحات نظامی تشکیل می‌دهد. ابزارآلات و تجهیزات، کالاهای مصرفی، دارو، گوشت و شکر از جمله واردات روسیه است.